ALİ ŞÎR NEVÂYÎ’NİN TÜRK DÜNYASINA TESİRİ

Аннотация

Çağdaş Türk dünyasını dil coğrafyası açısından bugün Kıpçak diyalektlerinin konuşulduğu Kuzey Türk Dünyası ile Oğuz diyalektlerinin konuşulduğu Güney Türk Dünyası olarak ikiye ayırmak mümkündür. Yine dil coğrafyası açısından Güney Türk dünyasını da Güney Doğu Türk dünyası ve Güney Batı Türk dünyası olarak iki bölüme ayırmak mümkündür. Bu durumda Güney Doğu Türk dünyasında Özbek ile Uygur Türkleri, Güney Batı Türk Dünyasında da Türkiye Türkleri ile Azerbaycan Türkleri yer alır. Türkiye Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi ile Özbek ve Uygur Türkçesi arasında da Türkmen Türkçesi bulunmaktadır. Bilim adamları Güney Doğu Türkçesi ile Güney Batı Türkçesi’nin dil sınırını Horasan olarak tespit etmişlerdir. Bu coğrafyalarda Ali Şir Nevâyî’ye nazireler yazıldığı bilinmektedir. Bu yazıda Nevâyî’nin Türk dünyasına tesiri üzerinde durulmuş, Anadolu Şairlerinin Nevâyî Nazireleri ve Azerbaycan Şairlerinin Nevâyî Nazireleri başlıkları altında şairlerin yazdığı şiirlerden örnekler verilmiştir. Anadolu sahasında Dukakinzâde Ahmed, Kâtibî, Nedim, Refî-i Amidî, Seyyid Bürhaneddin Belhî, İzzet Bey, Mehmed Pertev Bey gibi şairlerin şiirlerinden; Azerbaycan sahasından ise Nimetullah Kişverî, Sâdık-ı Afşar, Muhammed Emânî, Muhammed Qulı Han, Qavsî-i Tebrîzî, Vahid Mahdumî ve Abdullah Beg gibi şairlerin şiirlerinden örnekler verilmiştir.